Ҫӗмӗрле районӗнче пурӑнакан 40 ҫулти арҫын арӑмӗпе ывӑлне сӑлтавсӑр-мӗнсӗрех хӗнеме юратнӑ. Пуҫтах арҫынна пула ҫемье 2021 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн пуҫласа 2022 ҫулхи нарӑс уйӑхӗччен темиҫе хут та шар курнӑ.
Хӑйне тата 10 ҫулти ывӑлне арҫын хӗнени ҫинчен хӗрарӑм йӗрке хуралҫисене пӗлтернӗ.
Сӑмах май, арҫынна ачана воспитани парас тӗлӗшпе тивӗҫлипе тӑрӑшманшӑн темиҫе хутчен те явап тыттарнӑ.
Судпа психиатри экспертизи ирттернӗ хыҫҫӑн арҫын ӑс-тӑн енчен сыах марри палӑрнӑ. Суд ӑна психиатри больницинче ирӗксӗр сиплентерме йышӑннӑ.
Ҫӗмӗрле районӗнчи Малиновка ялӗнче пурӑнакан 75 ҫулти хӗрарӑма шыраҫҫӗ.
Анна Петрова ҫухални пирки хӗрӗ полицие пӗлтернӗ. Ватӑ хӗрарӑма "Лиза Алерт" ушкӑн хастарӗсем те шыраҫҫӗ.
Кинемей килтен тухса кайнӑ чухне мӗн тӑхӑнни паллӑ мар. Вӑл ӑс-тӑнӗ арпашӑннипе аптӑрама пултарать. Хӑй ҫӳллех мар, туллирех кӗлеткеллӗ, ҫӳҫӗ шуралнӑ тата кӗске.
Авӑн уйӑхӗн 9-мӗшӗнче 16 сехет те 50 минутра Ҫӗмӗрлери муниципалитет округӗн диспетчерӗ ҫӑлав службине шӑнкӑравланӑ: 1951 ҫулта ҫуралнӑ арҫын вӑрманта ҫухалса кайнӑ.
Вӑрмана мотокультиваторпа кайнӑ арҫын Тури Кӑмаша ялӗ ҫывӑхӗнче аташса кайнӑ. Вӑл кӑмпана кайнӑ пулнӑ. Кӑмпа тупаймасан мӑйӑр пуҫтарма пуҫланӑ. Кӗҫех вӑл ҫухалса кайнине ӑнланнӑ.
Ҫӑлавҫӑсем пулӑшма ҫитнӗ. Арҫынна тӗттӗмленсен тин, каҫхи 8 сехетсенче, тупнӑ. Вӑл хӑйне чиперех туйнӑ.
Ҫӗмӗрле районӗнчи Мисчӗ ялӗнче амӑшӗ машинӑпа тапранса кайма хатӗрленнӗ чухне 2 ҫулти ывӑлӗ ҫине кӗрсе кайнӑ. Юрать-ха, ача чӗрех юлнӑ. Анчах ӑна, суранланнӑскере, пульницӑна илсе кайнӑ. Кун пирки ШӖМ пӗлтерет.
Ку инкек ӗнер, ҫурла уйӑхӗн 19-мӗшӗнче, каҫхи 6 сехет ҫурӑра пулнӑ. 34 ҫулти хӗрарӑм ВАЗ-2111 машина рулӗ умне ларсан каялла чакма пуҫланӑ та ывӑлӗ ҫине кӗрсе кайнӑ. Вӑл ӳсӗр пулманни паллӑ.
Утӑ уйӑхӗн 31-мӗшӗнче «Ҫӗмӗрле» ҫӑлав службине васкавлӑ хыпар ҫитнӗ: вӑрманта хӗрарӑмпа ача ҫухалса кайнӑ. Кун пирки район администрацийӗн ӗҫченӗсем шӑнкӑравласа пӗлтернӗ.
Ҫӑлавҫӑсем вырӑна часах тухнӑ. Хӗрарӑмпа ача Пинер поселокӗ ҫывӑхӗнче ҫухалса кайнӑ. Юрать-ха, ҫӑлавҫӑсем вӗсене хӑвӑртах тупнӑ.
Аса илтерер: нумаях пулмасть Улатӑр районӗнчи Кивӗ Эйпеҫре 72 ҫулти хӗрарӑм ҫырлана кайсан ҫухалнӑччӗ. Телее, ӑна тепӗр кунхине тупнӑ: вӑл чӗрӗ-сывах.
Утӑ уйӑхӗн 28-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗн директорӗ Роза Лизакова «Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ» ята тивӗҫнӗ.
Роза Михайловна 1966 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 9-мӗшӗнче Ҫӗмӗрле районӗнчи Луговая ялӗнче ҫуралнӑ. Хусанти паатшалӑх культура институтӗнче пӗлӳ илнӗ. 1987 ҫулта унтан «Библиотековедени тата библиографи» специальноҫа алла илнине ӗнентерекен дипломпа вӗренсе тухнӑ.
Ӗҫ биографине тӑван районӗнчи вулавӑшра пай заведующийӗнчен пуҫӑннӑ. Кайран Наци вулавӑшӗнче тӑрӑшнӑ, Культура министерствинче тӗрлӗ должноҫе йышӑннӑ. 2008-2012 ҫулсенче Роза Лизакова Чӑваш Республикин культура министрӗнче ӗҫленӗ. 2020 ҫулта ӑна каяллах ҫав тивӗҫе пурнӑҫлама шаннӑччӗ.
Чӑваш Енри коммуналлӑ хуҫалӑхра ӗҫлекенсем асӑннӑ отрасль объекчӗсене хӗле хатӗрлессипе ҫине тӑраҫҫӗ. Ӗнерхи кун тӗлне илсен, ӗҫе 59,9 процент чухлӗ пурнӑҫланӑ.
Ӗҫ хӑвӑртлӑхӗ енчен Йӗпреҫ (29,0%), Сӗнтӗрвӑрри (31,4%), Ҫӗмӗрле (32,5%) тата Ҫӗрпӳ (34,6%) районӗсем юлса пыраҫҫӗ.
Коммуналлӑ хуҫалӑх объекчӗсене хӗле хатӗрлессипе Улатӑр, Элӗк, Патӑрьел, Комсомольски, Хӗрлӗ Чутай, Шӑмӑршӑ, Тӑвай районӗсем тата Улатӑр хули малта. Вӗсенче палӑртнӑ ӗҫ калӑпӑшӗн 70 процентне пурнӑҫланӑ.
Кӑҫалхи ҫулталӑк пуҫламӑшӗ тӗлне илсен, пирӗн республикӑра усӑ курман ҫӗрсен лаптӑкӗ 17,3 пин гектарпа танлашнӑ. Ҫапах та Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерствинче ун пек ҫӗрсен шутне 82,9 пин гектара кӗртме пулать тесе шухӑшлаҫҫӗ.
Министрӑн пӗрремӗш ҫумӗ Инна Волкова нумаях пулмасть иртнӗ канашлура ҫакӑн пек цифрӑсем илсе кӑтартнӑ. Утӑ уйӑхӗн 7-мӗшӗ тӗлне пирӗн республикӑра пусӑ ҫаврӑнӑшне 936,8 гектар ҫӗре кӗртнӗ, е планпа пӑхнин 9 процентне.
Муниципалитетсене илсен, Улатӑр тӑрӑхӗнче ҫак ӗҫе 225 гектар ҫинче пурнӑҫланӑ, Вӑрнар районӗнче – 485 га, Шупашкар районӗнче – 79 га, Ҫӗмӗрле районӗнче – 148 га.
Паян ирхи 4 сехетре Ҫӗмӗрле районӗнчи Атӑл поселокӗнче пушар тухни пирки пӗлтернӗ. Унта виҫӗ пӳлӗмлӗ хваттерте пӗр пӳлӗмӗ ҫуннӑ.
Пушарнӑйсем ҫулӑма 40 минутра сӳнтернӗ. Анчах инкексӗр пулман. Ҫунса кӗлленнӗ ҫурт кӑмрӑкӗ хушшинче икӗ арҫын виллине тупнӑ. Пӗри – 31 ҫулти арҫын, хваттер хуҫи. Тепри – 47 ҫулти ентешӗ, вӑл ҫав ялтах пурӑннӑ.
Халӗ экспертсем пушар мӗнрен тухнине тӗпчеҫҫӗ. Аса илтерер: нумаях пулмасть Ҫӗнӗ Лапсарта Совхоз урамӗнче ашшӗпе хӗрӗ ҫунса вилни пирки пӗлтернӗччӗ.
«Ура утать – ҫул юлать». Ҫӗмӗрле чӑвашӗн Владимир Андреевӑн пӗрремӗш кӗнеки ҫапла ятпа пичетленсе тухнӑ. Чӑваш кӗнеке издательствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑл ҫитӗннисем валли те, ачасем валли те кӑмӑла каймалли хитре сӑвӑсем шӑрҫалать.
«Сӑвӑҫӑн поэзи чӗлхийӗ ансат, ҫав хушӑрах сӑнарлӑ», – ырланӑ поэтӑн пултарулӑхне издательство ӗҫченӗ Ольга Австрийская.
Вӑл пӗлтернӗ тӑрӑх, Владимир Андреев 1963 ҫулта Ҫӗмӗрле районӗнчи Хутар ялӗнче ҫуралнӑ. И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнчен вӗренсе тухнӑ, Ҫӗмӗрле, Хӗрлӗ Чутай, Ҫӗрпӳ район хаҫачӗсенче ӗҫленӗ. 1992 ҫултанпа шкулта ачасене чӑваш чӗлхи тата информатика предмечӗсене вӗрентет, шкул директорӗ. Чӑвашла электрон пособисем, компьютер вӑййисем хатӗрлет, интернетра вӗрентекенсем валли «Шкулта» журнал кӑларса тӑрать. Раҫҫей Федерацийӗн тава тивӗҫлӗ ҫутӗҫ ӗҫченӗ. 1985 ҫултанпа сӑвӑсем ҫырать, вӗсем район хаҫачӗсенче тата «Тӑван Атӑл» журналта пичетленнӗ.
«Ура утать – ҫул юлать» кӗнекене авторӑн юлашки ҫулсенче ҫырнӑ хайлавӗсем кӗнӗ.
Кӑларӑм редакторӗ – Валерий Алексеев, ӳнерҫи – Наталия Андреева. Тиражӗ – 500 экземпляр.
-3.7 °C